Suối nguồn thi cảm Phạm Thiên Thư

•  Tâm Nhiên

Thi sĩ Phạm Thiên Thư

Thi sĩ Phạm Thiên Thư quê Thái Bình, sinh năm 1940. Thuở nhỏ, đó đây rong rêu lêu lổng, chạy đùa chơi quanh trang trại Đá Trắng ở Hải Dương, thường tắm sông lội suối, đuổi bắt chuồn chuồn, châu chấu, thả hồn chao nghiêng cùng tiếng sáo diều vi vút chơi vơi… Rồi đến năm 1954, bỏ xứ lên đường di cư vào Nam, lưu trú tại Sài Gòn từ đó cho đến nay.

Thấy cảnh đời loạn lạc, tang thương, chiến tranh chết chóc đang diễn bay ra hàng ngày trên khắp mọi miền đất nước đầy thống khổ đoạn trường, nên đến năm 1964 thi sĩ đi xuất gia, nghiên cứu tư tưởng Phật giáo, tốt nghiệp Phật khoa Đại học Vạn Hạnh năm 1968.

Rồi ra đời, rời chùa năm 1973 hòa cùng cát bụi, ruổi rong theo dòng đời cuồng lưu trôi chảy. Chảy trôi xanh biếc huyền mộng là cõi thơ dạt dào bao tình cảm thiết tha và kết tinh minh triết, tựu thành những thi phẩm: Động hoa vàng, Đoạn trường vô thanh, Quyên từ độ bỏ thôn Đoài, Trại hoa đỉnh đồi, Nhân gian, Ngày xưa người tình, Đôi lời thược dược, Huyền ngôn xanh, Hát ru Việt sử thi, tập nhạc Đạo ca, đặc biệt là những cuốn sách biên khảo viết rất công phu như Từ điển Cười, Từ điển Đời và những tác phẩm thi hóa kinh Phật như Kinh ngọc, Kinh hiền, Kinh hiếu, Kinh thơ… Thơ và nhạc hòa âm cùng một suối nguồn lung linh diệu ảo, vô cùng diễm tuyệt ngân nga:

Mười con nhạn trắng về tha

Như Lai thường trụ trên tà áo xuân

Vai nghiêng nghiêng suối tơ huyền

Đôi gò đào nở trên miền tuyết thơm.

Đó là 4 câu thơ mở đầu dẫn vào Động hoa vàng của Phạm Thiên Thư, một thi phẩm thâm thúy, trữ tình chứa chan đầy chất thi ca âm nhạc, là bản trường ca dài 400 câu lục bát, lãng đãng nàng thơ diễm tuyệt, bước về trang nghiêm cho cuộc đời và cỏ hoa sông núi, rừng biển thiên nhiên như thi sĩ nhẹ bày tỏ hân hoan:

Động hoa vàng

Hay cõi giới tâm thức nguyên sơ

Là khu rừng mầu nhiệm

Nơi trú ngụ của mọi cỏ hoa

Là chân trời bát ngát

Chốn reo ca của những cánh chim trở về

Là trang trại màu lam bên kia dòng dịch hóa

Là vàng ngọc không phai mờ dưới đáy sông Thương

Xin phá tung cánh cổng nhị tướng

Bước vào.

Bước vào cõi thơ Phạm Thiên Thư là phiêu du lồng lộng những phương trời bồng bềnh chuếnh choáng, tràn đầy cỏ hoa, chim bướm, sắc nước hương trời với nhiều quyến rũ thanh kỳ tú lệ. Đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác với biết bao thú vị như lạc vào chốn nào thấp thoáng sương mù, bàng bạc ẩn hiện ánh trăng huyền ảo, rạo rực phơi bày lung linh những sắc màu kỳ hoa dị thảo, lấp lánh long lanh giữa trời thơ đất mộng. Từ nơi vườn lòng thong thả, nhà thơ ngồi lắng nghe văng vẳng tiếng dế kêu rì rào quạnh vắng vườn khuya, thưởng thức giọng chim vành khuyên ca hót líu lo trong buổi bình minh nắng sớm hay chập chờn theo cánh bướm vàng bay lượn cuối nẻo hoàng hôn ùn mây khói nhạt nhòa:

Dế buồn dỗ giấc mù sa

Âm nao lãng đãng tơ ngà sương bay

Người về sao nở trên tay

Với hài đẫm nguyệt thêm dài gót mơ

Con khuyên nó hót trên bờ

Em thay áo tím thờ ơ giang đầu

Tưởng xưa có kẻ trên lầu

Ngày xuân gieo nhẹ trái cầu gấm hoa

Tóc dài cuối nội mây xa

Vàng con bướm nhụy lẫn tà huy bay

Dùng dằng tay lại cầm tay

Trao nhau khăn lụa nhớ ngày sầu đưa.

Sầu đưa chi mà da diết lâm ly, ngan ngát hương vị tình yêu siêu nhiên nguyên thủy. Một hương vị tình yêu diệu kỳ chỉ có thể thưởng thức được từ giữa tâm hồn lai láng bồi hồi của chúng ta mà thôi. Ơi chao! Từ đâu em đến hay từ vô lượng kiếp em về khơi mở lung linh chuyện tình sử ngọn ngành:

Từ em khép nép hài xanh

Về qua dục nở hồn anh đóa sầu

Ừ thì mình ngại mưa mau

Cũng đưa anh đến bên cầu nước xuôi

Sông này chảy một dòng thôi

Mây đầu sông thẫm tóc người cuối sông.

Sông nước thì muôn đời cứ mãi hoài trôi chảy miên man, nên hoàn toàn mới mẻ mới lạ, như Heraclite triết gia Hy Lạp nói: “Không ai có thể hai lần tắm trong cùng một dòng sông” và Khổng Tử cũng phát biểu tương tự: “Chảy đi chảy hoài như thế kia ư, suốt ngày đêm không ngừng nghỉ.” Còn dòng sông cuộc đời, cũng từ muôn thuở vẫn khơi vơi trôi chảy giữa ngày tháng năm ròng rã, nhưng không chảy trôi hết được những tương tư sầu mộng trong thầm kín nghìn thiết tha kỳ lạ:

Đường về hái nụ mù sa

Đưa theo dài một nương cà tím thôi

Thôi thì em chẳng yêu tôi

Leo lên cành bưởi nhớ người rưng rưng

Sao em bước nhỏ ngập ngừng

Bên cầu sương rụng mấy từng mai mơ

Đêm về thắp nến làm thơ

Tiếng chân còn vọng nửa tờ thư tôi.

Thi sĩ thì chỉ biết làm thơ thôi chứ còn biết làm chi hơn nữa, phải không hỡi người em diễm kiều yêu dấu? Vĩnh viễn thiên thâu, từ đây cho đến ngàn đời tái sinh, chết đi sống lại trong vòng luân hồi bất tận thì thi nhân cũng còn mãi tiếp tục làm thơ, trút hết tinh hoa hòa điệu cùng nhịp thở với tâm tình tha thiết kính tặng, dâng hiến riêng cho em mà thôi:

Đôi uyên ương trắng bay rồi

Tiếng nghe tha thiết bên trời chớm đông

Nửa đêm đắp mảnh chăn hồng

Lại nghe hoa lạnh ngoài đồng thiết tha

Con chim chết dưới cội hoa

Tiếng kêu rụng giữa giang hà xanh xao

Mai anh chết dưới cội đào

Khóc anh xin nhỏ lệ vào thiên thu.

Giọt lệ nhỏ xuống cho tình yêu là giọt lệ thiêng liêng nhất, chính những giọt lệ đó đã kết tinh thành suối nhạc nguồn thơ của nhân loại từ thuở hồng hoang cho đến thời hiện đại hôm nay. Thấy rõ sâu sắc một cách tinh tế điều đó, nhà thơ càng thêm dồi dào bao cảm xúc, rung động trước vẻ đẹp thuần túy bình dị của nàng thơ, thục nữ nhu mì mềm mại, dịu dàng duyên dáng, yểu điệu đi về trên gót mộng thanh tân:

Em về hong tóc mùa xuân

Trăng trầm hương tỏa dưới chân một vành

Em nằm ngó cội thu xanh

Môi ươm đào lý một nhành đôi mươi

Về em vàng phố mây trời

Tay đơm nụ hạ hoa dời gót xuân.

Gót mộng thanh xuân rực ngời mới lạ trên hội ngộ tao phùng, tung tăng nhảy múa hát ca, huy hoàng rạng rỡ một thời xanh hoa mộng, rồi phôi pha tạ từ trong mong nhớ chờ đợi, trong buồn thấm ngậm ngùi, phơ phất từng cơn gió thu về lành lạnh heo may:

Đợi nhau tàn cuộc hoa này

Đành như cánh bướm đồi tây hững hờ

Tìm trang lệ ố hàng thơ

Chữ xưa quyên dục bây giờ chim di

Mây xưa cũng bỏ non về

Em xưa cũng giã câu thề đó đây

Nhớ đành biết mấy tầm tay

Lông chim biển bắc hoa gầy bãi đông

Đợi ai trăng dõi hoa buồn

Vắng em từ thuở theo buồm gió xuôi

Chiều chiều mở cổng mây trôi

Chênh vênh núi biếc mắt ngời sao hôm.

Đôi mắt thi nhân đăm chiêu ngắm nhìn sâu vào lòng đời nhân thế, để thấy rõ tận tường, hiểu biết thâm sâu hai mặt của thực tế, trùng phùng rồi chia tay, gặp gỡ rồi ly biệt, theo lẽ đương nhiên như thế, thì nhà thơ cũng tùy duyên, uyển chuyển theo công cuộc sáng tạo giao thoa cùng mưa nắng bốn mùa:

Chim từ bỏ động hoa thưa

Người từ tóc biếc đôi bờ hạ đông

Lên non kiếm hạt tơ hồng

Đập ra chợt thấy đôi dòng hạc bay

Người về đỉnh núi sương tây

Ta riêng nằm lại đợi ngày mướp hoa

Bến nam có phố giang hà

Nghiêng nghiêng nậm ngọc dốc tà huy say

Tình cờ anh gặp nàng đây

Chênh vênh gót nguyệt vóc gầy liễu dương

Qua sông có kẻ chợt buồn

Ngó hoa vàng rụng bên đường chớm thu.

Hình ảnh thi nhân “dốc tà huy say” thật ấn tượng làm sao ! Say tình say mộng, say nhạc say thơ, say và say chuếnh choáng càn khôn, khiêu vũ cùng vũ trụ đất trời, bởi vì em là chất rượu quý ngàn năm ấp ủ men nồng, ơi rượu hồng nhan cạn hết một ly, hai cốc, ba chén, bốn xị là đã thấu thị cuộc tình vạn đại lưu linh, vô lượng thương yêu diệu ảo giao hòa:

Hoa đào tưởng bóng đào xưa

Thuyền sang bến nọ dòng mờ khói vơi

Hoa dương vàng nhạt sầu người

Ta về uống nước sông khuây khỏa lòng

Đưa nhau đổ chén rượu hồng

Mai sau em có theo chồng đất xa

Qua đò gõ nhịp chèo ca

Nước xuôi làm rượu quan hà chuốc say.

Lấy nước sông xanh làm rượu uống chơi cũng là một cách điệu tiêu dao tao nhã. Với nhà thơ nhạy cảm, chỉ cần một giọt sương, một suối tóc là cũng đủ say túy lúy rồi, huống chi là rượu quan hà dưới dòng trong trẻo nước trôi qua. Lý Bạch ngày xưa chắc cũng thống khoái cuồng ngâm với rượu trăng đầm đìa trên sông Dương Tử hay như Phạm Công Thiện từ thuở còn thơ dại đã lấy sông Cửu Long làm rượu hồng đào, nên mãi xuất thần say đắm, say sưa suốt bình sinh cuộc sống, Trịnh Công Sơn cũng lấy sông Hương chế biến thành rượu hồng nhan làm nguồn cảm hứng sáng tạo, hoặc như Tản Đà say rượu hoàng hoa bên bến sông Hồng phiêu hốt cuồng ca, còn Phạm Thiên Thư thì lấy rượu tình thơ làm chất xúc tác cho thêm thi vị đậm đà:

Đất nam có lão trồng hoa

Mùa hoàng cúc nở ướp trà uống đông

Lại đem bầu ngọc ra trồng

Bầu khô cất nậm rượu hồng uống xuân

Người vui ngựa chợ xe thành

Ta leo cầu trúc bên ghềnh thác rơi

Theo chân chim gặp mây trời

Lại qua khói động hỏi người tu non.

Còn gì thích thú hơn là một ngày nhàn nhã, thảnh thơi rời bỏ phố thị ồn ào, náo nhiệt, làm một cuộc ngao du thanh thản lên rừng núi thiên nhiên, viếng thăm những bậc thiền sư, ẩn sĩ, ni cô hào hùng cùng tuế nguyệt thi gan:

Mùa xuân mặc lá trên ngàn

Mùa thu mặc chú bướm vàng tương tư

Động nam hoa có thiền sư

Đổi kinh lấy rượu tâm hư uống tràn

Nên khuya lửa hắt hiu vàng

Trang kinh lác đác đôi hàng nhạn sa

Ý nào hóa hiện ngàn hoa

Chữ nào cẩn nguyệt trên tà áo ni

Dỗ non suối giọng thầm thì

Độ tam thế mộng sá gì vóc hoa

Ni cô hiện giữa ta bà

Búp tay hồng ngọc nâng tà áo trăng.

Giai thoại thiền kể rằng, có một thiền sinh đốn ngộ bất ngờ khi khám phá ra “ni cô vốn là con gái.” Có chi đâu giữa bờ mê bến ngộ chỉ cách nhau một kẻ tóc đường tơ. Nàng con gái không ưa thích chuyện lấy chồng, sinh con đẻ cái nheo nhóc, đeo mang nặng nhọc trong cuộc sinh tồn nhiều bức bách nhiêu khê. Vì thế, nhẹ nhàng cất bước thong dong lên đường như cánh nhạn vút bay lên bầu trời tâm nội thanh thoát vân du:

Ni về khép cửa chùa tu

Sớm mai mở cổng quét thu vườn hồng

Thu vươn ngọn chổi đôi bông

Thoảng dâng hương lạ bướm vòng cánh duyên

Sư lên chót đỉnh rừng thiền

Trong tim chợt thắp một viền tà dương

Ngón tay nở nụ đào hương

Cầm nghiêng Tịnh độ một phương diệu vời

Một dòng hoa nổi trên trời

Một dòng hoa nở trong người trầm tư

Cánh nào mở cõi không hư

Phiến băng tuyết khảm một tờ Kim Cang.

Hồn thơ Phạm Thiên Thư được hàm dưỡng từ tinh thần vô sở trụ của Thiền tông nên luôn luôn linh động, sáng tạo hài hòa giữa đời với đạo một cách tự nhiên, như thi sĩ Bùi Giáng đã có lần tán thán: “Nguồn thơ Phạm Thiên Thư chảy từ cõi uyên nguyên Phật giáo, tràn ngập vào lục bát Việt Nam, trở thành một dòng riêng biệt bát ngát”. (*) Phật giáo uyên nguyên cho biết rằng, từ đời thuở nào, con người chúng ta vốn sẵn có tự tánh thanh tịnh rồi, nên mình khỏi phải làm gì thêm nữa mà chỉ cần thấy tánh là trở về nhập cuộc. Nhập vào nguồn sống vi diệu ngay bây giờ và ở đây, như có lần Phạm Thiên Thư tâm sự: “Gạn sạch ý niệm để tịch mặc trước cỏ hoa, chiêm ngưỡng thiên thu trong ánh chớp, lắng nghe tiếng rơi của hạt mưa, thể chứng đại nguyện của vách đá, trầm lặng tàn khốc như biển xanh. Vắng vẻ mọi so đo chân giả, xa lìa mọi giả danh, tham chấp, đạp lên biến hoại để trùng sinh. Hãy tái tạo từng hơi thở, từng tế bào, từng sợi tóc. Sống mãnh liệt, vượt thoát cõi giới ý niệm vàng võ, nổ tung mọi con đường ảo tưởng, mọi tiến bộ trá ngụy, mọi cố hương ru ngủ, mọi chia phân giới hạn để thể nhập kiến không. Đẩy cửa vào Tâm giới, nơi đáy cùng của vạn vật Nhất như, thức ngủ với trăng sao, im lặng sấm sét như núi lớn, đồng nhất nơi Tự tánh bình đẳng”. (**)

Đúng vậy! Hãy nhập cuộc vào cái trật tự tự nhiên cùng nhật nguyệt thiên địa, càn khôn vũ trụ bao la. Trong trật tự ấy, chúng ta là một pháp vô tâm nên vô sự như trời xanh mây trắng, nắng vàng cơn mưa, núi đồi biển cả, khói sương làn gió, cỏ cây chim hót, cánh bướm đóa hoa... là những pháp vô sự nên vô vi. Muôn loài vạn vật đều vô vi mà bình đẳng nhau trong pháp giới vô ngại rỗng rang.

Từ cõi miền uyên nguyên đó, Phạm Thiên Thư thênh thang, nhẹ nhàng từng bước chân thi sĩ đi về thể hiện ngoạn mục giữa cõi tồn lưu sinh động hàm dung, cũng sầu vui chia sẻ cùng nhịp đập trái tim cuộc đời với người em thuần hậu chơn mỹ thi ca, cũng đầy nhiệt tình mà vẫn giữ niềm xa cách, như có vẻ nguội lạnh mà vẫn chan chứa yêu thương, vừa say đắm mặn nồng vừa lững lờ hờ hững như không:

Thế thôi phố bụi xe hồng

Hồ ngăn ngắt dục đôi dòng nhạn bay

Đưa nhau đấu rượu hoa này

Mai đi dã hạc thành ngoài cuồng ngâm

Xuống non nhớ suối hoa rừng

Vào non nhớ kẻ lưng chừng phố mây

Về thành nhớ cánh chim bay

Xa thành thương vóc em gầy rạc hoa.

Đó là tâm trạng của nhà thơ cũng là tâm trạng chung của chúng ta. Thôi thì cứ để mặc nhiên, như nhiên cho dòng thơ trôi chảy. Thơ là hơi thở, làm thơ là chuyển động không khí chung quanh, hấp thụ dưỡng chất mặt đất và chuyển hóa tinh thần hướng về cái đẹp chân thiện mỹ. Đi đứng nằm ngồi, tư duy suy tưởng, nói năng im lặng đều cùng một năng lượng từ cỗi nguồn tâm tánh nhiệm mầu. Sâu thẳm trong đó là cả một kho tàng phong phú, chỉ cần tương ứng là diệu dụng ngay lập tức, hiện liền ra trước mắt đây thôi. Lặng yên thi sĩ chiêm ngưỡng hương sắc mong manh để cảm nhận vẻ đẹp phù du của mộng đời hư huyễn phù trần:

Thì thôi tóc ấy phù vân

Thì thôi lệ ấy còn ngần dáng sương

Thì thôi mù phố xe đường

Thôi thì thôi nhé đoạn trường thế thôi.

Đoạn trường dâu bể ừ thì dâu bể đoạn trường, thi nhân vẫn dấn bước đăng trình trên phong thái phiêu linh, vẫn luôn luôn tùy hỷ, tùy thuận chúng sinh. Chấp nhận hết thảy mọi buồn vui sướng khổ, mọi đắng cay mặn chát mà thực ra không chát mặn, đắng cay gì hết trọi. Cái trạng thái vô vi ấy, thể hiện qua những vần thơ bảng lảng thiên thanh vĩnh thúy, nghi ngút tận cuối bãi đầu ghềnh, lênh láng ngàn mây trắng giăng phủ đồi hoang dại mờ khuất dặm mù xa:

Phạm Duy và Phạm Thiên Thư

Ta về rũ áo mây trôi

Gối trăng đánh giấc bên đồi dạ lan

Rằng xưa có gã từ quan

Lên non tìm động hoa vàng ngủ say

Ngựa xưa qua ải sương này

Còn nghe nhạn lạc kêu hoài bãi sông

Nước xuôi gờn gôn mây hồng

Tiếng ca lạnh thấu hoàng hôn giục đò.

Bềnh bồng sông nước thường trôi về trong dòng thơ Phạm Thiên Thư cũng như nàng thơ gầy cũng thường xuyên hiện hữu. Hình bóng yểu điệu thục nữ ấy là tinh anh kết tụ từ muôn sắc ngàn hoa, từ hồn thiêng sông núi tạo thành, khiến chàng thi sĩ đa tình lãng mạn bỗng hóa thân thành cánh bướm Trang Tử bay lượn về chấp chới vờn quanh vườn hoa cỏ bên thềm:

Mắt nàng ru chiếc nôi êm

Ru hồn tôi ngủ ngàn đêm tuyệt vời

Em là hoa hiện dáng người

Tôi là cánh bướm cung trời về say.

Say thơ say nhạc, say em mềm mại suối tóc mây hồng, suốt ngày đêm say mê đắm mộng, nồng nàn điệu thở chờ nhau. Yêu dấu hỡi! Xiết bao nao nức, rộn rã dạt dào rồi bàng hoàng sững sốt mới hay chỉ là huyễn mộng chiêm bao:

Áo em vạt tím ngàn sim

Nửa nao nức gọi nửa im lặng chờ

Yêu nhau từ thuở bao giờ

Gặp đây giả bộ hững hờ khói bay

Tình cờ như núi gặp mây

Như sương đậu cánh hoa gầy tiêu dao

Tỉnh ra thì giấc chiêm bao

Chuyện mười năm cũ lại nao nao lòng.

Yêu nhau từ vô lượng kiếp rồi em ạ em ơi ! Lời thơ thổn thức, rưng rưng ngấn lệ phập phồng. Mộng và thực xóa nhòa không còn biên giới phân hai nữa mà nhập vào bồ đề thể tánh toàn triệt uyên tư:

Em từ rửa mặt chân như

Nghiêng soi hạt nước mời hư không về

Thau hương hiện kính bồ đề

Phấn son chìm lắng hạt mê luân hồi.

Luân hồi sinh tử trùng trùng vô tận, từ vô thủy đến vô chung. Có mê man, đắm lụy trần hồng thì mới mau đưa tới vỡ bùng tỉnh thức. Thức tỉnh rồi thì mọi việc ở đời coi như đã xong, tiêu dao bước vào Tịnh độ, xả buông xuống hết mọi lợi danh, tham vọng, mê si ám chướng, mở rộng lòng đại từ đại bi, trang trải ra khắp mười phương, phát đại nguyện thượng thừa thương yêu tất cả muôn loài vạn vật chốn trần gian:

Thư em ướp nụ lan vàng

Lời em gió núi chiên đàn thoảng xa

Áo em phất cõi Di Đà

Ngón chân em nở cánh hoa đại từ.

Hoa đại từ bừng nở, hương từ bi, từ ái ngan ngát, lan tỏa mọi miền khắp cõi nhân sinh, làm cho thiên hạ, ai ai cũng hít thở được bầu không khí vi diệu, nồng ấm đậm đà. Phải chăng cõi ta bà đã biến thành cảnh giới Niết bàn, Tịnh độ hào phóng hân hoan:

Đưa em tìm động hoa vàng

Then mây khóa một Niết bàn ven khe

Mai sau viễn khách nào nghe

Tìm lên xin hỏi một bè mây xanh

Hoa vàng ta để chờ anh

Hiện thân ca hát trên nhành tâm mai

Trần gian chào cõi mộng này

Sông Ngân tìm một bến ngoài hóa duyên.

Động Hoa Vàng thấp thoáng giữa thiên thu vời vợi, lãng đãng bên miền chẳng có đâu mà vẫn hiện hữu nhiệm mầu, vẫn duy tâm sở hiện giữa thực tại hiện tiền. Mầu nhiệm như tiếng đàn vô thanh của Thúy Kiều đã làm rung động hàng triệu triệu trái tim con người trên mặt đất nhân sinh từ bao giờ cho đến bây giờ. Thật không thể nghĩ bàn sức sáng tạo tuyệt trù của bậc đại thi hào Nguyễn Du, cùng tương ứng với Nguyễn Du, ngày nay có Phạm Thiên Thư cũng thử hòa âm vào giai điệu da diết tiếng lòng muôn thuở đồng thanh:

Lòng như bát ngát mây xanh

Thân như sương tụ trên cành đông mai

Cuộc đời chớp lóe mưa bay

Càng đi càng thấy dặm dài nỗi không

Thân tâm bệnh nghiệp trần hồng

Lênh đênh trầm nguyệt bềnh bồng phù vân

Giam trong tài mệnh giả chân

Trăm năm hồ dễ một lần bay cao

Đau lòng chuốc tiếng đàn nao

Năm cung nước chảy lại chao phận mình

Đời Kiều trải mấy nhục vinh

Ngã nhân đã vượt thế tình đã qua

Đoạn trường sổ gói tên hoa

Xưa là giọt lệ nay là hạt châu.

Đó là cuộc đi kỳ cùng của Thúy Kiều theo thể điệu: “Trăm năm trong cõi người ta... Mua vui cũng được một vài trống canh” song hành với nhịp đàn chan chứa ân tình linh diệu cứ mãi vang lên văng vẳng tận đáy lòng, sau mười lăm năm đoạn trường mới trùng phùng tao ngộ mà Phạm Thiên Thư bắt gặp lại nụ cười:

Mười lăm năm lại đơm tươi

Duyên may bọt sóng chim trời gặp nhau

Lan xưa in đáy lòng sầu

Trách chi con suối nhạt màu thời gian

Trăng nao man mác tơ đàn

Chừ nghe hờ hững đôi làn khói bay

Lò trầm ai chửa ngừng tay

Mà sao hơi lạnh như ngày mưa thưa

Vui giờ nuối cái buồn xưa

Chút gì để nhớ để chờ để không

Tưởng đàn nối nhịp tơ đồng

Thuyền trăng sớm tếch bến hồng bay lên

Chơi vơi trong cõi diệu huyền

Đời Kiều dệt một trường thiên tuyệt vời.

Tuyệt vời, tuyệt diệu đến độ vô ngôn, chỉ biết cảm nhận thôi, chứ không thể diễn đạt bằng lời. Trời đất quê hương vẫn còn mãi rung ngân bất tuyệt tiếng đàn tâm hạnh thanh thoát tài hoa:

Tơ chùng tưởng cuốn mưa sa

Hiên văn khép mở phên hoa khói trầm

Bao năm vùi giữa cát lầm

Như cành sen trổ trong đầm hạ xanh

Giờ Kiều lại nối âm thanh

Thử đem sương gió tựu thành cung dây

Tiếng đàn rã liễu rời mây

Ngón tay dã hạc vờn bay dặt dìu

Hai hàng lau lách đìu hiu

Đồi phong lá gọi bóng chiều xác xao

Hạt đàn tấm tức nao nao

Suối tuôn mạch đá đau bào lòng non

Lơ thơ hoa trải đường mòn

Bâng khuâng ráng đỏ theo con nhạn về

Năm cung da diết đê mê

Nắng hoen thềm phấn mây kề song hương

Ngón cong đàn trổ nụ hường

Ngón xuôi tơ rụng hoa vương mấy dòng.

Thế là, kể từ Thúy Kiều mười lăm năm đọa đày, luân lạc, đoạn trường của Nguyễn Du đến Thúy Kiều hóa thân thành nàng thơ diễm tuyệt huyền mộng, Phạm Thiên Thư đã đưa ngôn ngữ thi ca Việt Nam phiêu diêu lên đến chỗ tuyệt đỉnh ngút ngàn:

Cho thơ hòa với mênh mang

Cho mênh mang đọng hạt đàn vô thanh

Đất dày nhập với trời xanh

Đoạn trường xưa hóa trường thành lưng mây

Áo thơ hồng quả tươi cây

Tiếp thu lẽ sáng chan đầy mạch linh

Muôn loài mở cuộc hồi sinh

Dựng lên khắp cõi bình minh đại hòa

Kiều giờ là cỏ là hoa

Đường gân mạch máu xương da cũng nàng

Bài thơ thoát vận đoạn tràng

Hóa thành hạt ngọc nghiêm trang trời người.

Nếu thế giới thi ca Nguyễn Du còn mãi âm vang đồng vọng một tiếng lòng muôn thuở thiên thu thì thế giới thi ca Phạm Thiên Thư cũng cứ vẫn rạt rào trên cung bậc ngân nga suối nhạc nguồn thơ vĩnh cửu.

Trái qua: Phạm Thiên Thư, Tâm Nhiên, Trần Thoại Nguyên,
trước quán cà phê Hoa Vàng (14. 2. 2015)

Mỗi dịp vào cuối năm hay dịp nghỉ hè về lại Sài Gòn, tôi thường hay đến quán cà phê Hoa Vàng của thi sĩ Phạm Thiên Thư ở đường Hồng Lĩnh (quận 10), ngồi lắng nghe nguồn thơ suối nhạc đồng vọng mênh mang trong tâm hồn và nhớ có lần cách đây cũng lâu lắm rồi, tôi có làm một bài thơ tặng thi sĩ, ghi lại một chút tình văn nghệ giữa dòng đời cuồn cuộn trôi mau:

Một giọt sương cũng nhiệm mầu

Huống chi chiếc lá cành lau lách hồng

Từ hồn thơ mở hư không

Chuyển kinh thi hóa muôn dòng Tào Khê

Suối nguồn vi diệu chảy về

Động hoa vàng nọ ngõ quê quán này

Quê lòng trong trẻo xưa nay

Vô lường xanh biếc hiện đầy ắp thương

Yêu cây cỏ dại ven đường

Nghìn phương rốt lại một phương tâm hành

Chao ơi! Đoạn trường vô thanh

Còn ngân nga mãi biến thành Đạo ca.

Tâm Nhiên

___________________________________________________

* Bùi Giáng. Thi ca tư tưởng. An Tiêm xuất bản, Sài Gòn 1972

** Phạm Thiên Thư. Kinh ngọc. Đại học Vạn Hạnh xuất bản, Sài Gòn 1971

Thơ Phạm Thiên Thư (chữ nghiêng) trích trong các tác phẩm:

Động hoa vàng. Tiếng Thơ xuất bản, Sài Gòn 1971.

Đoạn trường vô thanh. Tái bản lần thứ hai. Thanh Niên xuất bản 2003.
_____________________________________________________________________
Hình ảnh minh họa trong bài được góp nhặt từ mạng internet. Do không biết tác giả ảnh để trực tiếp xin phép đăng tải nên Mai Lĩnh rất mong được lượng thứ và chấp thuận. Xin cám ơn.