- Huỳnh Nam (*)
Năm 1895, bác sĩ Alexandre Émile Jean Yersin (1863-1943) thành lập
chi nhánh viện Pasteur Saigon tại Nha Trang; đến năm 1904, cơ sở này được chính
thức mang tên viện Pasteur Nha Trang. Trong tòa nhà làm việc của viện, có một
phòng làm việc và thư viện riêng của bác sĩ Yersin vẫn được giữ nguyên cho đến
năm 1997, bảo tàng Yersin được xây dựng với sự giúp đỡ của bảo tàng Pasteur
Paris (Pháp).
Nằm trong khuôn viên viện Pasteur Nha Trang (số 10 Trần Phú), bảo
tàng Yersin đặt trên tầng hai ngôi nhà nằm bên tay trái cạnh cổng chính vào viện
(ảnh). Căn phòng khoảng 100 m2 là diện tích trưng bày khá khiêm tốn so với sự
nghiệp lớn lao và những gì nhà bác học này để lại cho nhân loại nói chung và Việt
Nam, hay Nha Trang - Khánh Hòa nói riêng.
Du khách vào thăm bảo tàng phải mua vé 26.000 đồng/người (2013). Nhân
viên bảo tàng cho biết, du khách không được chụp ảnh bên trong phòng trưng bày
vì sợ ánh chớp đèn flash làm hỏng các hiện vật. Thực ra, hầu hết các máy ảnh kỹ
thuật số ngày nay có thể chụp ảnh nơi này rất tốt mà không cần đèn flash. Trên
bốn cái tủ gỗ đặt sát tường, một số tài liệu cung cấp cho du khách thông tin về
cuộc đời, sự nghiệp khoa học những công trạng của ông đối với nhân loại được
trình bày trang trọng. >>>
<<< Trước đây, bộ kính thiên văn khá lớn này đặt ở hành lang (hướng
nhìn lên bầu trời), bên ngoài thư viện và phòng làm việc của bác sĩ Yersin
trong tòa nhà lớn. Những đồ vật khác trong thư viện và phòng làm việc của bác
sĩ được giữ nguyên vị trí, khiến ai bước vào cũng có cảm xúc như hình dung được
nơi nhà bác học này đã làm việc thế nào. Ngày nay, mọi vật được sắp xếp lại
trong một căn phòng mới, du khách chỉ được xem vật dụng và tài liệu của Yersin
để lại.
Viện Pasteur
chỉ là nơi ông làm việc, nhưng ông cũng có giường nghỉ trưa, ngoài bộ bàn ghế
làm việc và chiếc ghế mây ngồi đọc sách. Chung quanh vách tường là những tủ
sách với gần cả ngàn cuốn sách đủ thể loại được đóng gáy cẩn thận. >>>
<<< Trên bàn làm việc của ông còn một cái máy tính (calculator) được
ghi chú sản xuất năm 1920.
Chiếc đồng hồ được ghi chú là "Đồng hồ chính xác của bác sỹ
Yersin". Đây là thiết bị đo sức gió và nhiệt độ. Khác với các loại đồng hồ
chỉ giờ, nó chỉ có một cây kim, quay một vòng 60 vạch đo, đánh số từ 10 đến 60. >>>
<<< Chiếc kính hiển vi này được ghi chú là đã được bác sỹ Yersin dùng
để phát hiện ra vi trùng bệnh dịch hạch (?!).
Khá nhiều đồ vật không được ghi chú bằng tiếng Việt, nên du khách
bản xứ không hiểu ngoại ngữ không thể biết chúng là những dụng cụ gì. >>>
<<< Mô hình chiếc thuyền buồm này, trước đây đặt trong phòng làm việc
của bác sĩ Yersin, nay được đặt ở cầu thang đi lên bảo tàng.
Đây là chiếc máy xem ảnh ba chiều (3D) của bác sĩ Yersin. >>>
<<< Một du khách đang xem ảnh trong chiếc máy xem ảnh ba chiều.
Bức ảnh bác sỹ Yersin chụp ở xóm Cồn được nhìn qua máy xem ảnh ba
chiều. >>>
ẢNH TƯ LIỆU
Sinh thời, bác sĩ Yersin sống ở xóm Cồn, trong một ngôi nhà sát bờ biển tại vị trí nay là nhà khách 378 của Bộ Công An (đầu phía nam cầu Trần Phú). Xóm Cồn nằm sát cửa sông Cái, phía hữu ngạn - bên kia bờ là xóm Bóng - là nơi sinh sống của những ngư dân nghèo khổ từ vùng Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên vào định cư, lập nghiệp. Rất tiếc, "Lầu Ông Tư" - theo cách gọi của người dân Nha Trang - tòa nhà này đã bị đập bỏ vào năm 1977 để xây dựng nhà khách của Bộ Công An - hiện nay (2014) là khách sạn 378 và nhà hàng Nha Trang View. Xóm Cồn cũng đã bị giải tỏa.
______________________________
(*) Nội dung chú thích của Mai Lĩnh.