- Đỗ Thành - Mai Lĩnh
Mỗi bước chân trên nền đá của các đền đài ở Angkor lại thêm một câu hỏi về chuyện người Khmer xưa đã làm thế nào tạo ra Angkor kỳ vỹ thế này?!
Angkor Wat
Nói thêm một chút, nghệ thuật kiến trúc đền đài thường theo khuynh hướng kéo dài từ đông sang tây, nhưng mặt quan trọng là hướng tây, bởi thế đền Angkor Wat có tới 5 ngọn tháp, nhưng nếu nhìn ở hướng đông chỉ thấy 3 ngọn tháp cao và 2 ngọn tháp thấp không đều nhau. Phải chờ buổi chiều chuyển sang hướng tây ta mới nhận đủ vẻ rực rỡ của 5 ngọn tháp lung linh dưới bóng nước hồ mà nước bạn đã chọn làm biểu tượng trên quốc kỳ của mình.
Bao quanh các đền đài là các bờ tường với các phù điêu, có chỗ thể hiện triết lý phồn thực, có chỗ mang tính cách lịch sử, mang dấu tích lập thành xứ sở. Trải qua thời gian, thời tiết, nhiệt độ gió mưa bào mòn hoặc sứt mẻ các đá một vài nơi, đá rời ra rải rác đã được thu nhặt, gom lại và xếp thành từng đống nhỏ dọc dài theo lối đi hay quanh các chân tường, khiến du khách khi bước đi cũng cẩn thận, sợ làm hư hỏng cảnh quan. Tuyệt nhiên không thấy sự cẩu thả, lạm dung xi măng gắn kết làm dị dạng nét uyên nguyên.
Chúng tôi như bị hớp hồn vì những khối đá nên mãi đến quá trưa vẫn loay hoay chưa ra khỏi các hành lang, các đường vòng, các khoảnh sân, các tháp đá. Cả nhóm như bị thôi miên bởi các tượng Phật đặt kín đáo trong các khe đá, trầm trồ với những chót vót nguy nga, nhoáng nhoàng với cảnh lăng xăng của nhiều dạng du khách. Ở đâu cũng hối hả, ở đâu cũng vội vàng ngại bỏ sót, ở đâu cũng quýnh quáng xuýt xoa.
 |
| Thoạt nhìn từ xa, cứ tưởng hình người giống nhau xếp thành hàng, nhưng xem kỹ mới giật mình; không hình người nào giống nhau, không có sự lặp lại. |
 |
| Trên nóc cao nhất của ngôi đền chính của Angkor Wat, nét chạm khắc tinh xảo đến không ngờ. |
Một điều dễ nhận ra là khách du lịch sẽ gặp một phức hợp đa giáo nơi các đền đài này. Nếu có nơi tượng Phật uy nghi thiết trí hẳn bàn thờ nghi ngút khói hương để du khách chiêm bái thì cũng không thiếu những linga, yoni mà du khách sẽ bắt gặp khi len lách qua các gian đền.
Angkor Thom
.JPG)
Ở đây, thỉnh thoảng chúng tôi bắt gặp một vài tượng Phật đặt trên nền đền, hoặc tượng sư tử ở cạnh các gờ nền cheo leo, từ đó trông sang bên kia đường hai ngọn tháp con còn đứng vững mà thấy buồn, xót xa thân phận của đá biết chừng nào. Cũng như đền chính, ở các bờ tường bao nền đền tại đây mang nhiều dáng dấp về đời sống thường nhật của dân Khmer, trong đó mô tả nhiều về voi, một động vật gắn liền với sinh hoạt thường nhật của người Campuchia xưa.
Trước, người ta dùng những thớt voi làm phương tiện di chuyển, kéo vật liệu nặng, dùng để vua ngự dạo quanh, thì ngày nay người ta dùng voi để du khách dạo cảnh. Ở các đền, người ta đều tạo dựng những đài cao để du khách dễ bước lên ngồi liền vào lưng voi. Hẳn nhiên, theo phong trào, người ta làm những cái yên rộng đai trên lưng voi, chắc để du khách có thể ngồi nghênh ngang đi một vòng chụp ảnh hay thả hồn theo mây gió. Những thớt voi, ngoài việc được trang bị yên, anh nài còn phủ thêm vài tấm vải đỏ tha thướt, mục đích để cuộc kinh doanh không đến nỗi tẻ nhạt. |
| Khu trung tâm Angkor Thom nhìn đâu cũng thấy voi. |
 |
| Một bức tường đá mô tả cảnh huấn luyện voi. |
Một đoạn tường dài cũng là bó nền khu đền voi ngày xưa còn một số hình đầu voi, cái sứt vòi, cái gãy ngà, cái mẻ một khoảng nơi tai, một lẻo nơi trán... song tất cả đều được giữ nguyên vẹn, không gia cố hoặc sửa sang lại bằng xi măng hay vật liệu nào khác. Dù nhuốm vẻ tang thương đến thế nào đi nữa thì đối với anh em cầm máy vẫn là cơ hội chộp lấy hầu tạo nên những góc nhìn riêng của mình. Vậy nên không lấy gì lạ khi trong số anh em, người lon von chỗ này, kẻ sa đà nơi kia, tủn mủn, chi li chĩa ống kính vào các ngách, các chỗ hổng để mong hiến đến mọi người một nét thoáng âm thầm vừa bao hàm vẻ đẹp của ảnh, vừa diễn lên tâm thức và cái nhìn hóm hỉnh của nghệ nhân. Cứ thế, anh em bị lôi cuốn, vô tình để thời gian tuồn tuột trôi đi, tới khi sực nhớ thì nắng đã ngả lúc nào.
Những tia đỏ quạch như trái cam mõm đang chui rúc vào tầng mây e lệ, vươn những vạt cuối cùng sắp tắt. Vội vội vàng vàng anh em hối nhau thu dọn chiến trường, gọi xe tuk tuk đưa anh em quay về đền Phnom Bakheng nằm trên một ngọn đồi ở giữa Angkor Wat và Angkor Thom, nơi được coi là vị trí thuận lợi nhất để ngắm nhìn toàn cảnh Angkor trong buổi hoàng hôn. Nhưng thời điểm đẹp nhất đã trôi qua mất rồi!
 |
| Thêm chú thích |
 |
| Thêm chú thích |
Đêm thứ hai ở Siem Reap
Đã quá giờ tan sở nhưng đường phố Siem Reap vẫn tấp nập, xe cộ lưu thông khá dày. Tuy vậy, ở đây không có chuyện giành đường, lấn tuyến và còi bóp inh ỏi... như ở xứ ta, nhưng cảnh sát giao thông có vẻ quá hiền lành, dễ tính nên xe máy chở ba, bốn người thoải mái và hình như chỉ cần người cầm lái đội mũ bảo hiểm là được, mấy người ngồi sau... khỏi! Chiều hôm ấy, chúng tôi bắt gặp một cảnh hơi "bị" lạ khi vào gần khu trung tâm thành phố. Một cặp Tây ba lô chơi ngông mượn đường phố làm nơi ‘biểu diễn’ trượt ván. Một người ngồi sau xe tuk tuk, trong khi một anh bạn đứng trên tấm ván có bánh xe, tay níu lấy thành xe tuk tuk để đi theo.
Tối hôm đó, chúng tôi ăn ngoài đường, đúng nghĩa dân đi bụi, "cơm hàng cháo chợ", giải khát ở một quán bên cạnh mà cô bé bán sinh tố một hai đề nghị chúng tôi dạy cho cách đếm từ 1 đến 10 bằng tiếng Việt. Cô ấy vừa xay nước trái cây, vừa đon đả: “mọt, hai, pa, pốn...” thỉnh thoảng lại à lên "xó rỳ, ai pho ghét " để xin chỉ lại, vừa xí xa xí xồ một tràng tiếng Khmer với một anh chàng đứng cạnh, mà cô giới thiệu với chúng tôi đó là chồng cô ta. Đúng là tây 'cà cộ' lại nói tiếng 'ba rọi', thế mà cả hai phía đều hiểu nhau mới tài.
Bỗng ngộ ra rằng trần gian này chẳng có gì là thực, chẳng không gian, thời gian, chỉ có những hình bóng loáng thoáng qua, một ngày như mọi ngày và mọi sự vô thường, không bền chặt. Vậy tại sao ai ai vẫn cố bám vào để rồi phiền não, âu lo, tranh giành, chiến tranh, chết chóc và tang thương dẫy đầy không dứt?
Câu hỏi rơi vào khoảng không, vun vút lao đi, không một lời đáp. Đôi mi bỗng dưng nặng trĩu, tôi đưa hồn vào đêm, đêm rất dài và kín kẽ.
Xem tiếp: Bayon - Những nụ cười bí ẩn.