4. TRƯƠNG THƯỢNG HÒA



Bà Trương Thượng nhủ danh là Ngọc Trọng, người làng Như Quỳnh, Bắc Ninh. Đến tuổi dậy thì, dung nhan như hoa nở, trí thông minh tuyệt vời, vốn là cháu Tấn Quang vương phi vợ chúa Định vương Trịnh Căn (1682-1709) nên được cho vào cung làm cung tần đời An Đô vương Trịnh Cương (1709-1729). Tại nơi cung cấm bà mới được học tập. Học đâu nhớ đấy, xem một hiểu mười cho nên được chúa mến yêu và mọi người  kính mến.
Bà sở trường về quốc âm. Bà có bài ca diển sự tích bà Ỷ Lan Hoàng Thái Hậu đời nhà Lý. Bài diễn ca được truyền tụng trong nhân gian.Văn chương thanh nhã. Xin trích đôi đoạn. 
Ví dụ đoạn trích về nhan sắc bà Ỷ Lan:

Phương phi mày liễu mặt hoa
Má đào môi hạnh da ngà lưng ong
Quỳnh tư diệu chất lạ lùng
Miệng cười muôn tía nghìn hồng nở ra
Càng nhìn càng một nõn nà
Thu ba thua sắc xuân hoa thẹn màu
Mẹ cha mừng rỡ xiết đâu
Nâng niu vàng ngọc thể âu khác thường…
Và một đoạn tả cảnh mùa xuân lúc vua nhà Lý mở hội kén cung nữ:
Huyên hòa vừa tiết Thanh minh
Đoàn loan lũ phụng khoe xinh đòi người
Dập dìu thôi hán lại hài
Kẻ khoe cốt cách người phơi tinh thần
Liễu xanh khoe nét thanh tân
Đào hồng rỡ rỡ cậy thân tươi màu
Chan hòa sánh ngọc đua châu
Tầm thường hội trước thấy âu xa vời.

Đoạn trên tả nhan sắc bà Ỷ Lan.
Trên 250 năm nay, không biết bài ca có còn được nguyên vẹn?